Het gebeurt niet vaak dat we als VKB een terugkoppeling geven op de vergadering van de Kleine Synode. Maar op vrijdag 15 maart jongstleden werden de nieuwe grondslagen voor de quotum- en solidariteitskasheffing besproken. In het voortraject heeft de VKB actief meegedacht over deze nieuwe grondslagen.
Aanleiding voor deze herziening was dat bij de recente evaluatie van de huidige grondslagen (najaar 2023) duidelijk was geworden dat de quotumdruk in onze kerk niet solidair gedragen wordt. Gemeenten met verhoudingsgewijs veel levend geld dragen relatief meer bij aan de quotumafdracht dan gemeenten met veel vermogen en minder levend geld. De synode stelde daarom dat dit in een nieuwe richtlijn gelijkmatiger verdeeld zou moeten zijn, ook met het oog op nieuwe gemeenten of pioniersplekken, die weinig tot geen historisch vermogen bezitten. Tevens wordt de bijdrage voor de solidariteitskas alleen geheven over het aantal belijdende leden. Dat is in een krimpende kerk wel een zeer beperkte en snel teruglopende grondslag.
In de nieuwe regeling wordt voorgesteld om de afdracht voor het quotum voor zowel kerk als diaconie te heffen over de totale baten (uitgezonderd de doorzendcollectes, ongerealiseerde koersverschillen op effecten en de herwaardering van materiële vaste activa) in plaats van enkel over de bijdragen levend geld. Daarnaast wordt voor de bijdrage aan de solidariteitskas, voor zowel kerk als diaconie, een promillage over het vrij beschikbaar vermogen geheven. Wanneer een gemeente aantoonbaar solidair is met andere gemeenten, kan men een korting of vrijstelling ontvangen. Een richtlijn voor deze korting moet nog nader worden uitgewerkt.
Als VKB hebben we gemeend de Kleine Synode erop te wijzen dat wij vinden dat met deze nieuwe grondslagen veel meer sprake zal zijn van onderlinge solidariteit en daarmee het gelijktrekken van de quotumdruk onder gemeenten en dat we dit punt dan ook van harte onderschrijven. Maar wij stellen vragen bij de uitvoerbaarheid van de nieuwe grondslag voor de solidariteitskas, gezien de geringe omvang van het jaarlijkse bedrag en de bewerkelijkheid die zit in een aparte grondslag met tevens nog een uitzonderingsmogelijkheid. En omdat de opbrengst uit vermogen straks middels het quotum al belast wordt, zou een extra percentagetoeslag voor de bijdrage aan de solidariteitskas ook al kunnen volstaan. Juist in het kader van lichter kerk-zijn had de kerk zichzelf zo een goede dienst kunnen bewijzen en de afdracht minder bewerkelijk kunnen maken.
Ondanks onze brief heeft de kleine synode niet voor deze lijn gekozen en zal zij richting de begroting 2025 met de concrete uitwerking van de benodigde percentages en promillages komen. Inmiddels is het besluit van de kleine synode aan alle colleges gecommuniceerd. Er is toegezegd dat bij het vaststellen van de nieuwesystematiek dit budget neutraal zal gebeuren. We zullen de uitwerking van deze nieuwe grondslagen als VKB kritisch voor u blijven volgen.