Blog Joost: Goedheid voor het oprapen

Een arm om de schouder,
een vriendelijk woord,
een glimlach,
een kaars in het donker,
het Kind in de kribbe:
Gods goedheid ligt voor het oprapen.[1]

Goedheid voor het oprapen![2]

Wie van wat afstand naar onze wereld en ons land kijkt, ziet dat het mis lijkt te gaan. Zorgen om ons klimaat, zorgen over een rechtvaardige verdeling van de welvaart, grote nietsontziende oorlogen, onzekerheid over de politieke koers van Nederland. En zo kunnen we nog wel even doorgaan en op elk probleem kun je het woord ‘crisis’ plakken.

In de kerk is het al niet veel beter. Er is een fors tekort aan professionals in de kerk en dat zal nog verder groeien; er vallen gaten in de bestuurskracht van onze kerkelijke organisatie; er is sprake van terugloop van inkomsten en tegelijk toegenomen kosten voor het kerk-zijn; de positie van veel kerkgebouwen wordt heroverwogen; en vrijwilligerswerk lijkt steeds minder vanzelfsprekend te zijn. Wie van een afstand naar kerk en samenleving kijkt, kan niet om de harde realiteit heen.

Het kerstverhaal laat ons op een andere manier kijken. Het verhaal laat de camera van de machtsplekken Rome en Jeruzalem – waar de leiders zitten, die een situatie met een druk op de knop kunnen veranderen – wegdraaien naar het kleine nietige Bethlehem. Weg van machthebbers naar gewone mensen zoals Jozef, Maria en een groep herders. Mensen die gewoon hun werk en taken doen. Daar verschijnt met kerst God in hun midden. Immanuël: God met ons. Als een krachtig statement: daar komt God aan het licht, onder de mensen present zijn. Het verhaal mag ons helpen juist niet te veel uit te zoomen, maar eerder te leren inzoomen. Wat kun je wel te midden van al die grote vraagstukken? Waar is Gods liefde en vrede wel te vinden?

Straks zullen meer dan honderd statushouders kerst vieren in leegstaand kerkelijk vastgoed in plaats van op een vol asielzoekerscentrum, dankzij het initiatief van De Thuisgevers[3]. En krijgt het college ook nog een huurvergoeding voor het gebruik. Hoewel vrijwilligerswerk minder de norm lijkt te zijn, denken dagelijks ruim 1300 kerkrentmeesters via de VKB-app zomaar met elkaar mee rond kleine en grote vraagstukken van de kerk. Terwijl de bestuurskracht afneemt, nemen actieve en teruggetreden kerkrentmeesters tijdelijk een functie elders aan, zodat het bestuur daar versterkt wordt. Hoewel kerkgebouwen haar functie op zondagochtend lijken te verliezen, werden er het afgelopen jaar tientallen inlooppunten en papiercafé’s in kerkruimten gerealiseerd[4]. En hoewel online kerkdiensten worden (terug)gekeken, zullen dit weekend zeker uit honderdduizenden kelen klinken: ‘Komt, laten wij aanbidden, die Koning!’ En dat alles in prachtig aangeklede kerken waarin door lokale kerken kosten noch moeiten zijn gespaard om inspirerende vieringen te huisvesten. Hier in mijn woonplaats gaan in deze adventsperiode ‘engelen’ van deur tot deur om mensen ‘zomaar’ met een kleine attentie of een goed woord te laten merken dat ze zich gezien en gekend mogen weten.

Kortom: de goedheid ligt voor het oprapen.
Dat is het wonder van kerst.
Niet uitzoomen, maar inzoomen.
Niet het zoeken in structuren, maar in het Kleine.
Niet het te verwachten van machtigen ver weg, maar zien wat je zelf kunt doen om de boodschap van hoop en vrede dicht(er)bij te brengen.
Het kerstkind vraagt om een leven van bottom-up[5].
Want om goed op te rapen, zul je door de knieën moeten gaan.
Misschien (met pijn in het hart) afscheid nemen van grootse verwachtingen[6].
Maar wie goed leert te kijken naar wat er in het kleine allemaal gebeurt, die zal Gods grootheid erin zien. En zich erover verwonderen dat er zoveel vrede en licht al om ons heen is.

Ik nodig u deze kerst uit met mij mee te speuren naar deze lichtpunten voor kerk en samenleving. Goede en gezegende kerstdagen!

[1] Tekst op de Kerstgroet van VKB Kerkrentmeesters 2023.

[2] Titel ontleend aan het prachtige boekje, dat als een soort tegengif voor deze tijd kan dienen, van Margriet van der Kooi. Goedheid voor het oprapen. Oog hebben voor liefde en hoop. KokBoekencentrum, Utrecht, 2023.

[3] Zie www.dethuisgevers.nl of luister podcast #10 van onze serie Collectieve Wijsheid over hoe je als kerk kunt bijdragen.

[4] In het kader van de toegenomen energiearmoede en ‘onderbestede’ potjes werden door 17 vrijwilligersorganisaties overal inlooppunten en potjeschecks gerealiseerd: www.sameneropvooruit.nl.

[5] Door bottom-up te denken, zul je niet snel mensen of groepen ‘over het hoofd’ zien. Luister naar Collectieve Wijsheid #13 met Tabitha van Krimpen over hoe zij voor twintigers in de kerk ruimte vraagt.

[6] Predikant Aarnoud van der Deijl schreef een eerlijk essay/boek over zijn reis door de kerk waarin hij het maakbaarheidsdenken van de kerk ter discussie stelt, maar ook zoekt naar hoop en lichtpunten bij onder andere toetreders tot de kerk vindt: De toekomst van de kerk. Essay vol rouw en hoop. Skandalon, Middelburg 2023.