De schijf van vijf. Wie is er niet groot mee geworden? Op de afbeelding zie je de oude schijf van vijf (tot 2016), waarop duidelijk wordt wat een gezond voedingspatroon is. 200 gram groenten, 3 stuks fruit, wees terughoudend met vet. Leuk ook, je ziet op de oude schijf vooral producten die we in de 20e eeuw veel aten zoals brood en aardappels bij de koolhydraten. Wie naar de nieuwe schijf kijkt (rechts), die ziet een ander patroon, andere verhoudingen en ook andere producten, passend bij de tijd van nu: meer groenten, minder vlees en meer soorten granen zoals pasta. Zo beweegt de schijf van vijf voor een gezond leefpatroon zich mee met de inzichten van haar tijd.
Geldwerving en de schijf van vijf
Als ik over geldwerving in de kerk spreek, gebruik ik vaak het voorbeeld van de schijf van vijf. Waarom? Omdat het bij geldwerving ook aankomt op een gevarieerd patroon met vaak een of twee basisproducten. Geen granen en groenten, maar bijvoorbeeld vaste vrijwillige bijdragen (Actie Kerkbalans) en collecten of inzamelingsacties. In veel gemeenten komt daarmee nog steeds het leeuwendeel van het geld binnen. Afhankelijk van de mogelijkheden aangevuld met inkomsten uit de verhuur van de gebouwen, de opbrengst uit vermogen, grond, fondsenwerving en/of nalatenschappen (hoewel deze formeel onder de incidentele baten staan). Deze inkomsten groeiden zo historisch aan als een extraatje of werden na verloop van tijd gericht beleid om de kerk mede mee te financieren.
De schijf van vijf kan als voorbeeld ook helpen om je eigen mix van inkomsten eens onder de loep te nemen en te bespreken. Zeker rondom de vraag: hoe bestendig zijn deze inkomstenbronnen in een krimpende kerk? Teruggang in leden wordt vaak wel doorgerekend op de Actie Kerkbalans, maar wat betekent de lagere kerkgang op termijn voor de collecte, de terugloop in vrijwilligers voor de inkomsten uit de verhuur van je gebouw? Leg jullie schijf van vijf maar eens ter bespreking op tafel!
Leg jullie schijf van vijf maar eens ter bespreking op tafel! Joost
Gevarieerde inkomsten
Het voedingscentrum stelt: eet gevarieerd. En dat geldt ook voor geldwerving. Gemeenten die in 2020 sterk op de inkomsten uit verhuur hadden ingezet, raakten door de lockdowns flink in de stress. Wie sterk op de inkomsten uit (fysieke) collecten leunden, moest in allerijl naar digitaal geven omschakelen. Het loont dus om na te denken over een robuuste mix tussen de geldstromen, zodat je een stootje kunt opvangen.
Dit geldt eveneens voor gemeenten die door de opbrengsten van land en onroerend goed hoge rendementen maken. Dat is een fraaie inkomstenbron, maar het maakt de gemeente ook meer afwachtend. Waarom zou ik nog geven? We krijgen toch genoeg inkomsten uit de gebouwen of de pacht? Hoewel dit waar is, kun je als kerkrentmeesters ook hier kijken wat een evenwichtige mix zou zijn en je gemeente ook in dit verhaal duidelijkheid verschaffen. Is de pacht je belangrijkste inkomstenbron of zouden dat de bijdragen van de gemeenteleden zelf moeten zijn? En wat doen we vervolgens met het extraatje van de pacht? Laat ook zien wat ze voor hun extra inzet terugkrijgen. En denk na over de mogelijkheid op welke manier je dit historische vermogen op termijn zelf nodig hebt om je structurele tekort op de begroting te dekken. Je kunt beleggingen of bezittingen ook in kleine stapjes loslaten. Maar doe dit vooral met beleid en neem je kerkenraad en gemeente hierin goed mee.
Het loont om na te denken over een robuuste mix tussen de geldstromen, zodat je een stootje kunt opvangen. Joost
Kijk naar je toekomstige situatie
Het mooie aan de schijf van vijf is, dat er per levensfase en doelgroep andere accenten gelegd worden. In de ontwikkelfase van kinderen zijn eiwitten belangrijker (ontwikkeling hersenen en botten), voor sporters is het verstandig om genoeg koolhydraten binnen te krijgen voor de benodigde energie, en ouderen moeten vooral weer zorgen voor voldoende (gezonde) vetten, vocht en eiwitten. Kortom: het beeld is in de verschillende fases van het leven niet gelijk, de levenssituatie doet ertoe. Zie hier de laatste parallel met de geldwerving.
Kijk als kerkrentmeester goed in welke situatie je je bevindt en waar je je naartoe ontwikkelt. Wat heb je nu en straks vooral nodig? En als je een grote gemeente hebt vol met trouwe oudere gevers, dan is het goed om alvast na te denken wat je aanvullend nodig hebt. Je kunt nog een sterker appèl op hen doen (op de korte termijn onder de heel trouwe mensen vaak zeer effectief), je kunt aandacht geven aan de mogelijkheid om je gemeente via een legaat geld te schenken, je kunt onderzoeken hoe je de leeftijdsgroep eronder kunt aanspreken en daar alvast mee starten. Of je kijkt in hoeverre je voor je bestaande activiteiten al bijdragen van derden of subsidies kunt ontvangen, daarmee zet je vaak ook in op een andere groep gevers dan waar je normaal gesproken geld ophaalt. Vraag je aan de deelnemers van de kliederkerk een vrijwillige gift, laat je de bezoekers met een tikkie betalen voor een Top2000café, is er gelegenheid om na een bezoek aan jouw opengestelde kerk geld achter te laten, doe je voor de instandhouding van de monumentale dorpskerk ook een inzameling bij buurtbewoners of de Rotary? Of schrijf je fondsen zelf of via onze VKB-partner aan, of doe je een beroep op de solidariteitskas? Vraag aan de organisatie van de activiteit zelf hoe ze een deel van de kosten willen opbrengen. Er kan vaak meer dan je zelf als college bedenkt, dus voer er breder in de gemeente het gesprek over.
Kijk als kerkrentmeester goed in welke situatie je je bevindt en waar je je naartoe ontwikkelt. Wat heb je nu en straks vooral nodig? Joost
Tip voor een gevarieerd(er) patroon
Wie goed naar zijn inkomsten kijkt, ziet dat er nog een wereld te winnen valt. Helemaal door de vormen van geldwerving te verbreden naar de analogie van de schijf van vijf. Natuurlijk hoef je dit als college niet allemaal zelf te doen. Misschien is er wel iemand in de kerk die studeert of werk doet rond communicatie & fondsenwerving. Informeer eens bij een naburig college of stel een vraag naar ervaringen in de VKB App.
In het nummer kerkbeheer van de maand april vind je een themanummer boordevol verhalen en tips rondom geldwerving in de kerk, zoals rond de inzet op nalatenschappen of start het gesprek over de inkomsten door gericht de laatste Actie Kerkbalans te evalueren met behulp van deze handige praatplaat met gespreksvragen.
Foto: Willem Jan de Bruin Fotografie (@willemjandebruin)